Page images
PDF
EPUB

episcopo vel a successoribus meis de jure fuerit evictum, vel per transactionem communi consilio canonicorum vel majoris partis factam fuerit diminutum, predictus decanus et successores ipsius, et predicti canonici et successores eorum tenentur michi et successoribus meis pro (fo 22 ro) parte restituere. Eodem pacto si aliquis predicto decano et predictis canonicis super predictis rebus movere controversiam presumpserit, ego Rotbertus episcopus et successores mei tenemur eos pro parte juvare; et si aliquid ex predictis rebus ab eis vel successoribus eorum de jure fuerit evictum, vel per transactionem meo vel successorum meorum consilio factam fuerit diminutum, ego Rotbertus episcopus et successores mei tenemur eis pro parte restituere. In continenti vero facta hac divisione concorditer, divina favente clementia, cessit in partem episcopi, Praabois cum omni suo mandamento; in partem ecclesie, Torana cum omni suo mandamento, et Tresmeniz cum omni suo mandamento a terminis infra. Hoc factum fuit in ecclesia Beate Marie Diensi, in choro ante majus altare, presentibus et laudantibus R. Dei gratia Diensi episcopo, et Ja. Diensi decano, et Arberto sacrista, et Petro Pineti, et Poncio Rainaudi, et Humberto de Sancto Boneto, et Philippo, et Arberto de Pellafollo, et Aimone et Petro d'Urre. Testes sunt: Autardus ebdomadarius, Poncius de Merlet capellanus, l'oncius d'Albuna operarius (f° 22 v°) ecclesie, Arnulfus Zuchez, Stephanus de Chapiaco, Dalmacius subdiaconus, Julianus pincerna, Petrus Vicarii, Stephanus Vicarii, Robertus Tialgarii, W. Rotberti, W. de Aigleduno, Guigo Rainaudi, Johannes Garzotz, Bostos Garcis, Rostagnus, Petrus de Guzans, Giraudus de Quinto, Petrus Faisas prior de Claellas, W. Gonterii procurator episcopi, Rostagnus cellararius episcopi, Lambertus de Romeier, W. Isos, Petrus Gonterii, Petrus Moters, W. de Verona, W. Alveirnaz, Pelamoutos, Johannes de Rothmas, Bernardus Toschana, Rainerius, Bostos Palpaterra, Bonefacius aurifaber, W. Andree, Martinus Rotlandi, Arbertus Teuliers, Pontius Louria, W. Richauz, Guigo Motetz, W. Motetz, Garnerius, Poncetus de Menglone, Arbertus Valgelaa, Ademarius Valgelaa, W. del Vergeir, Petrus de Vellai, Chalabosc, Chatbertus Faisas, Humbertus Lairius, Poncius Rotberti, Hugo Rotberti, Girardus Gacha, Girardus Boers, Arbertus Chapais, Columps. Anno ab Incarnatione Domini M°C° LXXX° II°, mense januario, feria J,

luna va, indictione xv, epacta xxv, domno papa Lucio tercio sedente, (fo 23 ro) Frederico Romanorum imperatore regnante feliciter, amen.

1 La séparation des manses épiscopale et capitulaire n'eut lieu dans l'église de Vienne qu'en 1285 (CHARVET, Hist., etc., p. 419). Cette charte ne concerne que les fiefs provenant de la donation de Raymond Bérenger (ch. X); voir un autre partage en 1203 (ch. XVI).

2 Ces notes chronologiques sont assez exactes. En 182, l'indiction était bien XV; l'épacte XXV appartient à l'année suivante (1183 n. st.) où le 5 jour de la lune de janvier fut le dimanche 1er février.

XV. De divisione parcium castri et mandamenti de Aurello'.

(1er juin 1193).

OTUM Sit omnibus hominibus, quod Villelmus de Aurello, et Villelmus Pilosi et Arbertus de Monte Claro, de quibusdam controversiis quas de mandamento Aurelli invicem habebant, ante amicos suos videlicet Guichardum de Bordeuz, et Villelmum de Aucellone, et Petrum Pilosi et Giraldum de Barre, in eos comprimentes (leg. compromittentes) convenerunt. Qui etiam hinc inde controversiam diligenter inquirentes, consilio hominum de Aurello, tales divisiones inter eos amicabiliter fecerunt: motam de Aurello et quicquid continetur infra collum Naurelli subtus oucham Nauclerii, sicut via descendit subtus aiam usque in viam veterem, et per viam veterem usque ad trivium ouche Gislamande, et ascendit via usque ad collum domus Villelmi de Aurello, et sicut via ducitur subtus domum Rasdorii et Bontos Trote usque ad predictum collum Naurelli, asignaverunt Villelmo de Aurello; a via inferius subtus domum Rasdorii, sicut cumba descendit inter (fo 23 vo) ortum Bontos Trote et ortum Rasdorii usque ad viam et a via usque ad Duison, et sicut via ducitur supra domum Petri Marcelli, et ascendit per cristam serri Boiserie, et vertitur via usque ad fontem Chaslanum, et ascendit usque

[ocr errors]

ad collum Naurelli et vertitur usque ad predictum ortum Bontos Trote, talucum et quicquid infra hos terminos continetur, asignaverunt Arberto de Monte Claro et Villelme sorori sue; a Duisone sicut via ducitur per fontem Raimbaldum usque ad Columbam veterem, et sicut Columba descendit usque ad pontem Sancti Petri, et a ponte ascendit via vetus usque ad predictam viam juxta oucham Guigonis Chaissi, serre Raimbert et quicquid infra hos terminos continetur, et medietatem podii Eudini, et medietatem podii Radulfi et vi. den (arios) in orto Geraldi de Vireu, Villelmo Pilosi asignaverunt. Hoc facto in continenti omnes domini de Aurello et quam plures amici et homines eorum, ante ecclesiam Sancti Clementis a predictis arbitris vocati convenerunt: qui domini, de his divisionibus per arbitros certificati, ibidem quicquid juris habebantin par- (fo 24 ro) tibus divisis, ad invicem sibi pleno jure dederunt et tradiderunt, et tactis sacrosantis Euvangeliis quisque cum quatuor militibus se hec observaturos juraverunt. Deinde cum Villelmus de Aurello jam vendidisset ecclesie Diensi Sancte Marie quicquid juris in castro de Aurello habebat, et Jarento episcopus pro ecclesia hedificaret motam de Aurello, Ademarus de Pictavis movit controversiam super feudum Arberti de Monte Claro quod feudum Ademarus asserebat a patre suo accepisse, episcopus vero dicebat quod pro ecclesia sua acceperat et juraverat alodium suum esse et a nemine possidere; ad hanc vero controversiam secundum jus diffiniendam pariter judices elegerunt domnum Rotbertum Viennensem archiepiscopum, et F. Valentinum episcopum, et Jo. Gratiopolitanum episcopum et R. Berengarii: ita tamen ut si omnes adesse non possent, nichilominus alii possent diffinire. Qui post multas contentiones, auditis hinc inde utriusque partis alleguationibus, et auditis testibus super divisionibus supra (fo 24 v°) dictis et per sacramentum diligenter examinatis et inquisitis, die statuta in planicie que sita est inter ecclesiam de Veirechaene et pontem de Aurello, domnus archiepiscopus et episcopi vocatis partibus convenerunt. Ibidem primum Arbertus de Monte Claro, et Gentio de Devajua et Villelmus Pilosi ante eosdem judices super controversiis quas de mandamento Aurelli inter se habebant pariter convenerunt, et tactis sacrosanctis Euvangeliis juraverunt quod quicquid ipsi decernerent sententia vel compositione firmum inperpetuum tenerent et

in sacramento Gentionis fuit, quod Villelma uxor sua laudaret hec omnia et se observaturam juraret; hoc idem episcopus et canonici, et Ademarus de Pictavis super securitatem quam prius dederant, promiserunt. Hoc facto, dom. archiepiscopus, habito episcoporum consilio et aliorum prudentum virorum, partim sententia, partim compositione terminavit. Per sententiam dixit, quod divisiones que facte fuerant inter dominos de Aurello et per testes in presentia sua probate, firmiter inperpetuum observentur; et ut motam cum terminis prefinitis, sicut supra scriptum est et per testes (fo 25 ro) legitime probatum, ecclesia Diensis insolidum jure perpetuo habeat et possideat. Amicabili vero compositione asignavit Ademaro de Pictavis totum talucum, et quicquid juris habet Arbertus de Monte Claro in mandamento de Aurello et medietatem feudi Gentionis; ecclesie Diensi asignavit castrum Villelmi Pilosi cum omni feudo suo, et quicquid juris habet in territorio de Aurello et medietatem feudi Gentionis extra talucum. In continenti Ademarus de Pictavis, et Arbertus de Monte Claro et Gentio de Devajua, ab archiepiscopo per sacramentum commoniti, si quid juris habebant in mota et apendiciis suis, et in bastia Villelmi Pilosi et apendiciis suis, ecclesie Diensi et Villelmo Pilosi dando et tradendo inperpetuum remiserunt; econverso episcopus et canonici et Villelmus Pilosi, si quid juris habebant in taluco et apendiciis suis, Ademaro et feudatariis suis remiserunt, excepta medietate feudi Gentionis quam habet ab ecclesia. Hujus rei testes sunt Petrus Viennensis sacristas, Petrus Bavotz, Heudo, Durandus de Tornone, Poncius Arnulphi, (f° 25 vo) Jacobus Valentini (episcopi) cancellarius, Johannes d'Arua, Aimo de Balma, Bertrandus Guarripelli, Chatbertus Gratiopolitani cancellarius, Amedeus prior de Quinto, Rainaldus prior Sancti Marcelli, Petrus Lautaudi, Petrus Pineti, Umbertus de Sancto Boneto, Philipus, Poncius Monachi, Villelmus de Veronna, Ademarus archipresbiter, Poncius sacerdos (de) Marignac, Villelmus Yso, Arnaldus de Crista, Jordanus de Petra Lapta, Gentio d'Urre, Oisels d'Urre, Lantelmus de Giguorz, Odo de Quinto, Amalricus de Quinto, Lautardus de Quinto, Petrus de Veronna, Petrus de Sancto Michaele, Amedeus de Quinto, Petrus deDevajua, Odo de Valserra, Saramandus de Valserra, Arbertus de Borna et filii sui Villelmus et Odo, Villelmus

Lautardi, Jarento Monachi, Bermondus Ferrandi, Villelmus Guonterii, Villelmus de Sancto Marcello, Rainerius, Bostos Palpa Terra, Johannes Chatberti. Acta sunt hec anno ab Incarnatione Domini millesimo centesimo nonogesimo tercio, kalendas junii, luna vicesima septima, indictione undecima (fo 26 ro), Henrrinco Romanorum imperatore, Celestino tercio summo pontifice. Ut autem que acta sunt magis valeant quam pereant, predicti judices, videlicet dom. Robertus archiepiscopus Viennensis et episcopi Falco Valentinus et Johannes Gratiopolitanus, hanc cartam fieri mandaverunt et, ut quod in eadem scriptum est firmum habeatur et inconcussum in perpetuum, sigillorum suorum impressione signando munierunt.

1 COLUMBI indique seulement cette notice (De gest. Dien. episc., p. 103; Opusc. var., p. 292).

2 Motte féodale, éminence naturelle ou artificielle dont le sommet porte un château, une tour, un donjon.

3 Ocha et Olca, pièce de terre fermée de haies ou de fossés, anciennement ouche. Pour les autres mots, voir les Glossaires du latin du moyen âge, entre autres l'abrégé indiqué ch. VII, n. 2.

4 Falques, évêque de Valence de 1187 à 1200 (Cartul. de Saint-Pierre-duBourg, ch. IX, n. 3).

5 Pierre d'Arènes (de Harenis) n'était que chanoine de Vienne en 1187 (ch. XIX); il fut en même temps sacristain de Vienne et de Romans (Cartul. du Bourg-lès-Valence, ch. 19; Cartul. de Saint-Barnard, ch. 394).

XVI. De permutatione castri de Aurello
et de Taalosco.

(3 novembre 1203.)

UONIAM Conditionis humane fragilitas diu gesta non potest memorie commendare, hac de causa quod gerimus nitimur describendo fideliter perhennare. Noverit igitur etas presentium et futura, quod domnus Umbertus ecclesie Diensis episcopus et universum ejusdem ecclesie capitulum, inter se permutationis contractum utrique parti congruum inierunt. Cum enim predicta ecclesia in suo patrimo

« PreviousContinue »