EX CATALOGO CUI TITULUS: HI LIBRI REPERTI SUNT IN ARMARIO SANCTI PETRI 1. (XIe siècle.) Expositio Cassiodori super psal- Augustinus de opere monacho terium in tribus libris. rum. Tertullianus de resurrectione carnis, de Trinitate, de spectaculis, de munere, de prescriptionibus ereticorum, de jejuniis adversus fisicos, de monogamia, de pudicitia. Hieronymi libri tres in Zachariam Ambrosius episcopus de fide ad Julius Frontinus de geometria. In eodem Siculus Flaccus de agris. Chigenus Augustus de limitibus Altercatio Atici orthodoxi et Crestatuendis. toboli heretici. Euclides de figuris geometri- Optati Milibitani episcopi libri cis. Rufinus in libro Numeri. septem ad Parmenianun scismaticum. Ambrosii duo codices super Apo- Eutichii liber de verbo. calipsim. Actus apostolorum. Aratoris liber. Aviti liber epistolarum. Alexandri regis istoria. Alexandri regis liber. Beda de metrica arte. Expositio cujusdam in epistolis Pauli, et item ad Thessaloni censes expositio. Foce grammatici ars. Glossemata contra Simmacum. Glosse super Martianum. Boetius in isagois, et in eodem Glosse super Priscianum. expositio in Eneidis. Boetii arithmetica, et Beda de ra tione temporum. Hieronymus de vitis sanctorum patrum. Haimo in Apocalipsim. Boetii musica, et in eodem glosse Hiezechielis liber. de Martiano. Basilii dialogus. Canonum capitula. Cassiodori tria volumina super psalterium. Chremonis collatio. Catonis libellus, et in eodem ars Phoce grammatici. Commentariorum liber, et in eodem annotationes in Martianum. De quantitate anime liber unus. De eo quod imagines non sunt adorande nec penitus abolende. De situ Hierusalem liber unus. De natura rerum liber unus. Esdras propheta. Eusebii chronica. Haimonis omelie de evangeliis, dominicis diebus. Isidorus de Novo et Veteri Testa mento. Isidorus de diversis legibus. Juvenci liber, et similiter in eo- 1. Solutiones, dans la copie du Résidu. I. (Cinquième série.) 34 Josue liber. Luciferi liber ad Constantium im peratorem. Lucani quedam pars, et in eodem Prudentius de psychomachia, et Questiones in Genesi. Rabbanus in laude sancte crucis. Martiani expositio a Johanne Romanorum pontificum gesta. Origenis explanatio in epistola ad Virgilii egloge, et in eodem libri Romanos. Odonis abbatis occupatio. octo Prisciani. Virgilii egloge. Psalterium tripliciter in uno volu- Virgilii versus, et in eodem ecloge mine. Psalterium depictum. et duo libri Georgicorum. Virgilii quinque integri. Paulini versus de vita sancti Fe- Virgilii Maronis epytoma. licis. Virorum illustrium liber. Paulini liber de transitu ejusdem. Victorinus in rhetorica. 1. Voici comment cet opuscule est indiqué dans un article spécial que le même Viginti et quatuor libri sine titulis. catalogue lui a consacré : « Sacsonis et Franconis altercatio. » III. deux lettres de l'abbé de CORBIE RELATIVES A LA COMMUNICATION de chroniquES APPARTENANT a son ABBAYE 1. 2 février et octobre 1259. Reverendo patri ac domino O., Dei gratia Rothomagensi archiepiscopo, J., permissione divina abbas Corbeiensis, salutem cum reverentia debita et honore. Noverit vestra paternitas quod, cum dominus Quintinus, presbyter Sancti Stephani Noviomensis, subdelegatus a vobis, auctoritate vestra nos monuerit ut nos quosdam de libris nostris exhiberemus abbati et conventui Sancti Eligii Noviomensis, quos sibi viderent competere ad probandum intentionem suam in causa quam habent coram vobis auctoritate apostolica contra decanum et capitulum Noviomense; nos autem, mandato vestro humiliter obedientes, duos de libris nostris procuratori dictorum abbatis et conventus exhibuimus, unum qui de regibus Francorum loquitur, qui sic incipit in prologo: Glorioso, etc., in historia: [A]ssiriorum, finit vero: Phylippus genuit Ludovicum qui nunc agit in corona; librum etiam qui sic incipit Prima etas, etc., et finit in anno incarnationis Domini M° C XL primo. Quos libros nostros esse asserimus et de ecclesia nostra, et a temporibus antiquis eis usi sumus. Super hoc vestra paternitas provideat quid agendum. Datum anno Domini M° CC° L° octavo, in die Purificationis beate Virginis. Reverendo patri ac domino et in Christo karissimo Odoni, Dei gratia Rothomagensi archiepiscopo, J., ejusdem permissione ecclesie Corbeiensis abbas, salutem et paratam ad beneplacita voluntatem cum reverentia et honore. Paternitati vestre significavimus quod nos ad mandatum vestrum abbati et conventui Sancti Eligii Noviomensis librum nostrum cronicarum, qui sic incipit : Prima etas, et finit in anno incarnationis Domini M° C XL primo, tradidimus; quem librum nostrum esse asserimus et de ecclesia nostra et a temporibus antiquis eo usi sumus, et super hoc paternitas vestra videat quid agendum. Datum anno Domini M° CC° L° nono, mense octobri. 1. Ms. lat. 1057 de Saint-Germain, f. 193 vo, et 252 vo. DOCUMENTS INÉDITS SUR L'HISTOIRE POLITIQUE DE MARSEILLE AU XIIIE SIÈCLE. CONSPIRATION CONTRE CHARLES 1er D'ANJOU. 1263. Charles d'Anjou, devenu comte de Provence par son mariage avec Béatrix, eut besoin de lutter et de vaincre pour faire accepter sa domination par les villes provençales. Marseille consentit, en 1252, à se mettre sous l'autorité du comte, à la condition de conserver ses franchises municipales. En 1257, Charles trouva l'occasion et le prétexte de revenir sur ce traité, et il put imposer à la ville de nouvelles conventions qui réduisaient beaucoup ses priviléges et ses droits. Elles sont connues sous le nom de Chapitres de Paix. Quelques hommes courageux et fermes, Brito, Anselme, P. Vetuli, furent condannés au bannissement pour avoir poussé leurs concitoyens à résister aux empiétements du prince. Cet abaissement de Marseille, la dureté et l'élévation du Français, qu'on appelait l'étranger, étaient bien de nature à exciter les regrets de ceux qui avaient connu le règne du dernier comte de la maison de Barcelone, et qui étaient réduits par les événements à désirer non plus une indépendance complète, mais un joug moins lourd et un maître plus libéral. Il faut chercher dans ces aspirations vers un meilleur état de choses la cause du soulèvement de 1262. Nous savons ce qui advint de cette première conspiration. Charles l'emporta; de nouveaux articles furent ajoutés aux chapitres de paix ; les fortifications de Marseille furent détruites. Il semblait que le vainqueur ne devait plus rien craindre d'une cité sans priviléges et sans remparts. En effet, tous les historiens |