Lehrgedichte

artistischen Inhalts.

Hesiod u s.

Die Lebenszeit dieses aus Askra gebürtigen griechischen Dichters läßt sich nicht genau bestimmen; aber gewiß war er einer der ältesten, und lebte entweder kurz vor oder nach Homer, øder war vielleicht sein Zeitgenosse. Das von ihm hieher gehörige Bedicht hat die Aufschrift: "Egy«va) ńμégau, Werke und Tage, weil er darin die vornehmsten Geschäffte der Landwirthschaft, und die Tage lehrt, an welchen sie zu verrichten sind. Die Aufmunterung seines Bruders Perses zum Fleiß und zur näglichen Thätigkeit scheint dabei sein vorz nehmster Zweck gewesen zu seyn.Uebrigens untermischt er seine Skonomischen Vorschriften nicht selten mit moralischen Lehren, mit Auffodrungen zum edein und rechtschaffnen Vers halten, und mit Warnungen vor Ungerechtigkeit und Trägs heit. Sodann geht er zu den Anweisungen über die einzel nen Geschäffte des Landbaues fort. Der Ton des ganzen Ges dichts ist einfach, natürlich und schmucklos, und wird nur ftellenweise, aber nie anhaltend, lebhaft und dichterisch. So enthält die folgende Stelle cine idealische Schilderung des ersten goldnen Weltalters und der allmähligen Abnahme der Glückseligkeit unter den Erdbewohnern. Man kann sie mit der bekannten ähnlichen Beschreibung Ovid's, im ersten Buche seiner Verwandlungen, vergleichen.

2 2

ΕΡΓΑ

Befictus.

Ὁ

4

ὁμόθεν γεγάασι θεοὶ θνητοί τ ̓ ἄνθρωποι,
Χρύσεον μὲν πρώτιςα γένος μερόπων ανθρώπων
̓Αθάνατοι ποίησαν ὀλύμπια δώματ ̓ ἔχοντες.
- Οἱ μὲν ἐπὶ Κρόνε ἦσαν, ὅτ' δρανῷ ἐμβασίλευεν•
Ως τε θεοὶ δ ̓ ἔζωον, ακηδέα θυμὸν ἔχοντες,
Νόσφιν ἄτες τε πόνων καὶ ὀϊζύος· καὶ δέ τι δειλὸν
Γῆρας ἐπῆν· αἰεὶ δὲ πόδας καὶ χεῖρας ὁμοῖοι
Τέρποντ ̓ ἐν θαλίῃσι κακῶν ἔκτοσθεν ἁπάντων
(Αφνειοὶ μήλοισι, φίλοι μακάρεσσι θεοῖσι)
Θνῆσκον δ ̓ ὡς ὕπνῳ δεδμημένοι· ἐπλὰ δὲ πάντα
Τοῖσιν ἔην· καρπὸν δ ̓ ἔφερε ζείδωρος ἄρθρα
Αὐτομάτη πολλόν τε καὶ ἄφθονον· οἱ δὲ θελημοὶ
«Ησυχοι ἔργα νέμοντο σὺν ἐλοῖσιν πολέεσσιν.
Αὐτὰς ἐπεί κεν τότο γένος κατὰ γαῖα κάλυψεν,
Τοὶ μέν δαίμονες εἰσις. Διὸς μεγάλες διὰ βολάς,
Ἐπλοὶ, ἐπιχθόνιοι, φύλακες θνητῶν ἀνθρώπων.
Οἵ ξα φυλάσσεσίν τε δίκας καὶ χέτλια ἔργα,
Ἠέρα ἐσσάμενοι, πάντῃ φοιτῶντες ἐπ ̓ αὖαν
Πλυτοδόται, καὶ τότο γέρας βασιλήϊον ἔσχον.

ΕΡΓΑ ΚΑΙ Ἡ ΜΕΡΑΙ,
v. 108-199.

Δεύτερον αὔτε γένος πολὺ χειρότερον μετόπιθεν
'Αργύρεον ποίησαν ὀλύμπια δώματ ̓ ἔχοντες,
Χρυσέω ὅτε φυὴν ἐναλίγκιον, ὅτε νόημα.
Ἀλλ ̓ ἑκατόν μὲν τοῖς ἔτεα παρὰ μητέρι κεδνῶ

Ἐτρέφετ ̓ ἀτάλλων μέγα νήπιος ᾧ ἐν οἴκῳ.
̓Αλλ ̓ ὅταν ἡβήσειε, καὶ ἥβης μέτρον ἵκοιτο,
Παυρίδιον ζώεσκον ἐπὶ χρόνον, ἄλγε ̓ ἔχοντες
Ἀφραδίας. ὕβριν γὰρ ἀτάβαλον ἐκ ἐδύναντο
̓Αλλήλων ἀπέχειν ἐδ ̓ ἀθανάτες θεραπεύειν
Ηθελον, δ ̓ ἕρδειν μακάρων ἱεροῖς ἐπὶ βωμοῖς,
Ἡ θέμις ἀνθρώποισι κατ ̓ ἤθεα. τὰς μὲν ἔπειτα

Ζεὺς Κρονίδης ἔκρυψε, χολέμενος ἕνεκα τιμᾶς
Οὐκ ἐδίδαν μακάρεσαι θεοῖς, οἳ Ολυμπον ἔχεσιν.

Αυτὰς ἐπεὶ καὶ τᾶτο γένος κατὰ γαῖα κάλυψε,
Τοὶ μὲν ἐπιχθόνιοι μάχαρες θνητοὶ καλέονται
Δεύτεροι, ἀλλ' ἔμπης τιμὴ καὶ τοῖσιν ὀπηδεῖ,
Ζεὺς δὲ πατὴς τρίτον ἄλλο γένος μερόπων ανθρώπων
Χάλκειον ποίησ ̓, ἐκ ἀργυρῶ ἐδὲν ὁμοῖοι,
Ἐκ μελιᾷν, δεινόν τε καὶ ἔμβριμον· οἷσιν Αρηος
̓́Εργ ̓ ἔμελε ςονόεντα, καὶ ὕβριες· δέ τι σῖτον
Ἤθιον, ἀλλ ̓ ἀδάμαντος ἔχον κρατερόφρονα θυμόν,
*Απλαςοι· μεγάλη δὲ βίη καὶ χεῖρες ἄαπτοι
Ἐξ ὤμων ἐπέφυκον ἐπὶ ςιβαροῖς μελέεσσιν.
Τοῖς δ ̓ ἦν χάλκεα μὲν τεύχεα, χάλκεοι δέ τε οἶκοι,
Χαλκῷ δ ̓ ἐργάζοντο μέλας δ ̓ ἐκ ἔσχε σίδηρος.
Καί τοι μὲν χείρεσσιν ὑπὸ σφετέρσι δαμέντες
Βῆσαν ἐς εὐρώεντα δόμον κρυερτ Αίδαο,
Νώνυμοι· θάνατος δὲ καὶ εκπάγλος περ ἐόντας
Εἷλε μέλας, λαμπρὸν δ ̓ ἔλιπον φάος ἠελίοιο.

४x

>

Αυτὰς ἐπεὶ καὶ τᾶτο γένος κατὰ γαῖα κάλυψεν,
Αὖθις ἔτ ̓ ἄλλο τέταρτον ἐπὶ χθονὶ πολυβοτείρη
Ζεὺς Κρονίδης ποίησε δικαιότερον καὶ ἄρειον.
Ανδρῶν ἡρώων θεῖον γένος, οι καλέονται
Ἡμίθεοι, προτέρῃ γενεῇ κατ ̓ ἀπείρονα γαλανο
Καὶ τὰς μὲν πόλεμός τε κακὸς καὶ φύλοπις αινής
Τὰς μὲν ἐφ' ἑπταπύλῳ Θήβη, Καδμηΐδι γαίη,
Ωλεσε μαρναμένες μήλων ἕκεν ̓ Οἰδιπόδαο.
Τὰς δὲ καὶ ἐν νήεσσιν ὑπὲρ μέγα λαΐτμα θαλάσσης
Ες Τροίην ἀγαγὼν, Ἑλένης ἕνεκ ̓ ἠϋκόμοιος
Ἐνθ ̓ ἤτοι τὰς μέν θανάτε τέλος ἀμφεκάλυψε.
Τοῖς δὲ δίχ ̓ ἀνθρώπων βίοτον καὶ ἤθε ̓ ὀπάσσας
Ζεὺς Κρονίδης κατένασσε πατὴς ἐς πείρατα γαίης,
(Τηλᾶ ἀπ' ἀθανάτων· τοῖσι Κρόνος ἐμβασίλευε)
Καὶ τοὶ μέν ναίεσιν ἀκηδέα θυμὸν ἔχοντες

Hesiodus.

4

Zefiodus. Ἐν μακάρων νήσοισι, παρ' Ὠκεανὸν βαθυδίν *Ολβιοι ἥρωες" τοῖσιν μελωδία καρπὸν

\

Τρὶς ἔτεος θάλλοντα φέρει ζείδωρος άγορα.

τη

Μηκέτ ̓ ἔπατ ̓ ὤφειλον ἐγὼ πέμπτοισι μετανοι
̓Ανδράσιν, ἀλλ ̓ ἤ πρόσθε θανεῖν. ἤ ἔπειτα γενέθαι.
Νῦν γὰρ δὴ γένος ἐπὶ σιδήρεον· ἐδὲ ποτ ̓ ἦμαρ
Παύσονται καμάτε καὶ οϊζύος, ἐδέ τι νύκτως
Φθειρόμενοι, χαλεπὰς δὲ θεοὶ δώσεσι μερίμνας.
̓Αλλ' ἔμπης καὶ τοῖσι μεμίζεται ἐπλὰ κακοῖσινα
Ζεὺς δ ̓ ἀλέσει καὶ τᾶτο γένος μερόπων ἀνθρώπων
Εὖτ ̓ ἄν γεινόμενοι πολιοκρόταφοι τελέθωσιν.
Ουδὲ πατὴς παίδεσσιν ὁμοῖος, ἐδέ τι παῖδες,
Ουδὲ ξεῖνος ξεινοδόκῳ, καὶ ἑταῖρος ἑταίρος
Ουδὲ κασίγνητος φίλος έσσεται, ὡς τὸ πάρος περ
Αἶψα δὲ γηράσκοντας ατιμήσεσι τοκῆς.
Μέμψονται δ' ἄρα τῆς χαλεποῖς βάζοντ ̓ ἐπέεσσι
Σχέτλιος, δε θεῶν ὅπιν εἰδότες. ἐδὲ μὲν οἵ γε
Γηράντεσσι τηλεῦσιν ἀπὸ θρεπτήρια δοῖεν
Χειροδίκαι. ἕτερος δ ̓ ἑτέρα πόλιν ἐξαλαπάξει
Οὐδέ τις εὐόρκη χάρις ἔσσεται, ἔτε δικαίε,
Οὔτ ̓ ἀγαθῆ. μᾶλλον δὲ κακῶν ξεκτῆρα καὶ ὕβριν
Ανέρα τιμήσεσι. δίκη δ ̓ ἐν χερσὶ καὶ αἰδώς
Οὐκ ἔςαι. βλάψει δ' ὁ κακὸς τὸν ἀρχίονα φώτα,
Μύθοισι σκολιοῖς ἐνέπων, ἐπὶ δ ̓ ὅρκον ὀμεῖται
Ζῆλος δ ̓ ἀνθρώποισιν ὀϊζυροῖσιν ἅπασιν
Δυσκέλαδος, κακόχαρτος ἁμαρτήσει συγερώπης
Καὶ τότε δὴ πρὸς Ολυμπον ἀπὸ, χθονός ευρυοδείης,
Λευκοῖσιν φαρέεσαι καλυψαμένω χρόα καλόν,
̓Αθανάτων μετὰ φῦλ ̓ ἴτην, προλιπόντ' ανθρώπες,
Αἰδὼς καὶ Νέμεσις· τὰ δὲ λείψεται ἄλγεα λυγρα
Θνητοῖς ἀνθρώποισι, κακῷ δ ̓ ἐκ ἔσσεται ἀλκής

Empedokles.

Ein Dichter und Weltweiser aus Agrigent in Sicilien, der wahrscheinlich zwischen der 70ßten und 80sten Olympiade lebte, und sich durch Einführung einer bessern Regierungsart um seine Vaterstadt sehr verdient machte. Sein vor. nehmstes Studium war Naturlehre und Sternkunde; jene machte er zum Inhalt eines Gedichts von der Natur in drei Büchern, wovon nur noch einzelne Fragmente übrig find; und piese ward der Gegenstand seines Lehrgedichts von der Himmelskugel in Jamben, welches ihm wenigstens, obgleich zweifelhaft beigelegt wird, und woraus die nachstes hende Stelle genommen ist. Viel Poesie ist in diesen Gez dichten nicht, sondern mehr trockne wissenschaftliche Darles gung, nur selten durch poetisches Kolorit gehoben. Die Lobs sprüche, die ihnen Lukrez, im ersten Buche, giebt, scheinen daher, wenigstens für das, was uns noch übrig ist, viel zu hoch gestimmt zu seyn:

Carmina quin etiam diuini pectoris eius
Vociferantur et exponunt praeclara reperta;
Vt vix humana videatur ftirpe creatus.

SPHAERA, v. 1-83..

Uebrigens ist die Erzählung von der Todesart dieses Diche ters, daß er sich in die Flammen des Aetna gestürzt habe, das mit man glauben möchte, er sey plöglich von der Erde in dea Olymp aufgenommen, wahrscheinlich eine Fabel.

Η δ ̓ ἐσὶν ἄφρων τάξις, ἀμφὶ μὲν πόλον
Αρκτες διπλῶς πρὸς νῶτα νευόυσας τόποις.
Αντιτρόφοις οὐραῖσιν ἀλλήλαιν φοροῖς
Σχολιαῖσιν ἔιργε μὴ πελάζεσθαι δράκων
Τῆ δ ̓ ἀμφὶ χάσμ ̓ ἐν γούνασι δεξιὸν πόδα

Εχει. κάρα δὲ κρατὸς ὀφιόχο πέλας.

ὡς ἐν μετώπω Σκορπίου βαίνει πεδί.

Τῆς μείζονος δ ̓ ὄπισθενέςαται φύλαξ.

214

Empedokles,