Page images
PDF
EPUB

IX.

VIRGILIUS RESTAURATUS:

SEU

MARTINI SCRIBLERI

SUMMI CRITICI

CASTIGATIONUM IN ENEIDEM

SPECIMEN :

ÆNEIDEM totam, Amice Lector, innumerabilibus pone mendis scaturientem, ad pristinum sensum revocabimus. In singulis ferè versibus spuriæ occurrunt lectiones, in omnibus quos unquam vidi codicibus aut vulgatis aut ineditis, ad opprobrium usque Criticorum, in hunc diem existentes. Interea adverte oculos, & his paucis fruere. At si quæ sint in hisce castigationibus de quibus non fatis liquet, syllabarum quantitates, #poλeyóμeva nostra Libro ipsi præfigenda, ut consulas, moneo.

I. SPECIMEN LIBRI PRIMI, VERS. 1.

ARMA Virumque cano, Trojæ qui primus ab oris

Italiam, fato profugus, Lavinaque venit

Litora multum ille & terris jactatus & alto,

Vi superum

Arma Virumque cano, Troja qui primus ab Aris

Italiam, flatu profugus, Latinaque venit

Litora: multum ille & terris vexatus, & alto,

Vi superum

Ab aris, nempe Hercæi Jovis, vide lib. 2, vers. 512, 550.- -Flatu, ventorum Æoli, ut sequitur.-Latina certè littora cum Æneas aderat, Lavina non nisi postea ab ipso nominata, Lib. 12, vers. 193—Jactatus, terris non convenit.

II. VERS. 52.

-Et quisquis Numen Junonis adoret ?

-Et quisquis Nomen Junonis adoret ?

Longè melius, quam ut antea, Numen.
Et Procul dubiò sic Virgilius.

III. VERS. 86.

-Venti velut agmine facto

Qua data porta ruunt―

-Venti velut aggere fracto

Qua data porta ruunt

Sic corrige, meo periculo.

IV. VERS. 117.

Fidumque vehebat Orontem.

Fortemque vehebat Orontem :

Non fidum, quia Epitheton Achata notissimum,

Oronti nunquam datur.

V. VERS. 119.

Excutitur, pronusque magister

Volvitur in caput

-Excutitur: pronusque magis tèr

Volvitur in caput

Aio Virgilium aliter non scripsisse, quod planè confirmatur ex sequentibus -Ast illum ter fluctus ibidem Torquet

VI. VERS, 122.

Apparent rari nantes in gurgite vasto

Arma virùm.

Armi hominum; Ridicule anteà Arma virum, quæ ex ferro conflata, quomodo possunt natare?

VII. VERS. 151.

Atque rotis summas leviter perlabitur undas.

Atque rotis spumas leviter perlabiter udas.

Summas, & leviter perlabi, pleonasmus est: Mirifice altera lectio Neptuni agilitatem & celeritatem exprimit; simili modo Noster de Camilla, Æn. 11. -intactæ segetis per summa volaret, &c., hyperbolicè.

VIII. VERS. 154.

Jamque faces & saxa volant, furor arma ministrat.

Jam fæces & saxa volant, fugiuntque Ministri: Uti solent, instanti periculo -Faces, facibus longe præstant, quid enim nisi fæces jactarent vulgus sordidum?

IX. VERS. 170.

Fronte sub adversa scopulis pendentibus antrum.
Intus aquæ dulces, vivoque sedilia saxo.

Fronte sub adversa populis prandentibus antrum.

Sic malim, longe potiùs quam scopulis pendentibus: Nuga! Nonne vides versu sequenti dulces aquas ad potandum & sedilia ad discumbendum dari? In quorum usum ? prandentium.

X. VERS. 188.

-Tres littore cervos

Prospicit errantes: hos tota armenta sequuntur
A tergo

-Tres littore corvos

Aspicit errantes: hos agmina tota sequuntur

A tergo-Cervi, leetio vulgata, absurditas notissima: hæc animalia in Africa non inveniri, quis nescit? At motus & ambulandi ritus Corvorum, quis non agnovit hoc loco? Litore, locus ubi errant Corvi, uti Noster alibi, Et sola secum sicca spacatur arena.

Omen præclarissimum, immo et agminibus Militum frequentèr observatum, ut patet ex Historicis.

XI. VERS. 748.

Arcturum pluviasque Hyades, geminosque Triones. Error gravissimus. Corrige, septemque Triones.

XII. VERS. 631.

Quare agite O juvenes, tectis succedite nostris.

Quare agite O Juvenes, lectis succedite nostris.

Lectis potius dicebat Dido, polita magis oratione, & quæ unica voce et Torum & Mensum exprimebat: Hanc lectionem probe confirmat appellatio O Juvenes Duplicem hunc sensum alibi etiam Maro lepidè innuit, En. 4, v. 19.

Huic uni forsan potui succumbere culpa:

Anna? fatebor enim,

Corrige, Huic uni [Viro scil.] potui succumbere; Culpas

Anna? fatebor enim, &c.

Vox succumbere quam eleganter ambigua !

LIBER SECUNDUS. VERS. 1.

CONTICUERE omnes, intentique ora tenebant,
Inde toro Pater Eneas sic orsus ab alto:

Concubuere omnes, intentèque ora tenebant;
Inde toro satur Eneas sic orsus ab alto.

Concubuere, quia toro Eneam vidimus accumbentem: quin & altera ratio, scil. Conticuere & ora tenebant, tautologicè dictum. In manuscripto perquam rarissimo in Patris Musæo, legitur, ore gemebant ; sed magis ingeniosè quam verè. Satur Æneas, quippe qui jam-jam a prandio surrexit: Pater nihil ad rem attinet.

VERS. 3.

Infandum Regina jubes renovare dolorem.
Infantum regina jubes renovare dolorem.

Sic haud dubito veterrimis codicibus scriptum fuisse : hoc satis constat ex perantica illa Britannorum Cantilena vocata Chevy-Chace, cujus autor hunc locum sibi ascivit in hæc verba,

The child may rue that is unborn.

VERS. 4.

Trojanas ut opes, & lamentabile regnum.

Trojanas ut Ores & lamentabile regnum Diruerint-Mallem oves potius quam opes, quoniam in antiquissimis illis temporibus oves & armenta divitiæ regnum fuere. Vel fortasse Oves Paridis innuit, quas super Idam nuperrime pascebat, & jam in vindictam pro Helenæ raptu, a Menelao, Ajace, aliisque ducibus, meritò occisas.

VERS. 5.

Eruerint Danai, Quæque ipse miserrima vidi,

Et quorum pars magna fui.

-Quæque ipse miserrimus audi,

Et quorum pars magna fui

Omnia tam audita quam visa recta distinctione enarrare hic Æneas profitetur: Multa quorum nox ea fatalis sola conscia fuit, Vir probus & pius tanquam visa reserre non potuit.

[blocks in formation]

Et jam nox humida cœlo

Precipitat, suadentque cadentia sydera somnos.

Et jam nox lumina cœlo

Præcipitat, suadentque latentia sydera somnos.

Lectio, humida, vespertinum rorem solum innuere videtur: magis mi arridet Lumina, quæ latentia postquam præcipitantur, Auroræ adventum annunciant.

Sed si tantus amor casus cognoscere nostros,
Et breviter Trojæ supremum audire laborem,

Sed si tantus amor curas cognoscere noctis,
Et brevi ter Trojæ, superumque audire labores.

Cura Noctis (scilicet noctis excidii Trojani) magis compendiosè (vel ut dixit ipse breviter) totam belli catastrophem denotat, quam diffusa illa & indeterminata lectio, casus nostros. Ter audire gratum fuisse Didoni, patet ex libro

quarto, ubi dicitur, Iliacosque iterum demens audire labores Exposcit: Ter enim pro sæpe usurpatur. Troja, superumque labores, rectè, quia non

tantum homines sed & Dii sese his laboribus immiscuerunt. Vide Æn. 2, vers. 10, &c.

Quanquam animus meminisse horret, luctuque refugit,
Incipiam.

Quamquam animus meminisse horret, luctusque resurgit. Resurgis multà proprius dolorem renascentem notat, quam ut hactenus, refugit.

VERS. 13.

Fracti bello, fatisque repulsi,

Ductores Danaum, tot jam labentibus annis,
Instar montis Equum, divina Paladis arte,

Edificant- -&c.

Tracti bello, fatisque repulsi.

Tracti & Repulsi, Antithesis perpulchra ! Fracti frigide & vulgaritèr. Equum jam Trojanum, (ut vulgus loquitur) adeamus; quem si Equum Græcam vocabis Lector, minimè pecces: Sola enim femellæ utero gestiant. Uterumque armato milite complent―Uteroque recusos Insonucṛe cavœ—Atque utero sonitum quater arma dedere.—Inclusos atero Danaos &e. Vox fata non convenit maribus,--Scandit fatilis machina muros, Fæta armis-Palladem Virginem, Equo mari fabricando, invigilare decuisse quis putat? Incredibile prorsus! Quamobrem existimo veram Eque lectionem passim restituendam, nisi ubi forte, metri caussa, Equam potius quam Equam, Genus pro Sexu, dixit Maro. Vale! dum hæc paucula corriges, majus opus moveo.

[ocr errors][merged small][merged small]

THE time of the election of a poet laureate being now at hand, it may be proper to give some account of the rites and ceremonies anciently used at that solemnity, and only discontinued through the neglect and degeneracy of later times. These we have extracted from an historian of undoubted credit, a reverend bishop, the learned Paulus Jovius; and are the same that were practised under the pontificate of Leo X., the great restorer of learning.

As we now see an age and a court, that for the encouragement of poetry rivals, if not exceeds, that of this famous Pope, we cannot but wish a restoration of all its honours to poesy; the rather, since there are so many parallel circumstances in the person who was then honoured with the laurel, and in him who (in all probability) is now to wear it.

I shall translate my author exactly as I find it in the 82nd chapter of his Elogia Vir. Doct. He begins with the character of the poet himself, who was

« PreviousContinue »